Stres gündelik yaşamımızın bir parçası. İşyerinde veya özel hayatımızda stresin yeri var. Ama dozunda… Stresi dozunda yaşayabilmeniz için onu yönetmeyi öğrenin.
İş Hayatındaki Stres Faktörleri
Kişi üzerinde baskı oluşturan her türlü fiziksel ve psikolojik faktör strestir. Bu faktörler; ısı, ışık ve hava değişimi ya da iklimsel değişimler olabileceği gibi evlenme, boşanma, iflas etme ya da daha küçük çaplı sebepler olabilir. İşyerinde stres yaratan nedenler ise farklılıklar gösterir. İşyerinde stres nedenlerini şöyle sıralanabilir:
- Uzun çalışma saatleri
- Vardiyalı çalışma
- Çalışma mekânının ergonomik olmaması
- İşyerindeki ısı ve ışık düzeninin uygun olmaması
- Çalışanlar arasındaki iletişim sorunları
- Çalışma ortamında destek ve dayanışma ortamının bulunmaması
- Yoğun rekabet ortamı
- Rol ve sorumlulukların belirgin olmaması
- İş tatmininin düşük olması
Stres doğal bir reaksiyon ama…
Stres tepkisi çok doğal bir korku reaksiyonudur. Bu sayede binlerce yıldır dünya üzerinde yaşamımızı sürdürürüz. Bugün gündelik hayatta enflasyon, trafik gibi pek çok stres kaynağı mevcut. Bu anlamda bizim için gerekli olmasına karşın stres artışında insanlar tükenmeye ve farklı belirtiler göstermeye başlar. Belirtiler farklı biçimlerde görülebilir.
Fiziksel belirtiler: Gerginlik, bedensel yakınmalar, gerilim türü baş ağrıları, yoğun kalp çarpıntıları fiziksel belirtilerin bazılarıdır.
Psikolojik belirtiler: Çatışmacı tutumlar, tahammülün azalması ve toleransın düşmesi, uyku ve iştah bozukluklarıdır.
Stres ve kilo birbirini tetikler
Özellikle iştah değişimleri stresle yakın ilişki içindedir. Birçok kişi farkında olmadan strese bağlı iştah değişiklikleri nedeniyle kilo alır. Alınan kilolar stresi daha da artırır.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu
Travma sonrası stres bozukluğu kişiyi aşırı korkutan, dehşet içinde bırakan, çaresizlik yaratan, çoğu kez olağan dışı ve beklenmedik bir şekilde gerçekleşen olayların tetiklediği bir ruhsal travma ya da ruh sağlığı durumudur. Bu olayların kişinin kendisinde veya bir yakınında ölüme yol açması ya da yaralanma tehlikesi yaratması durumunda ortaya korku, dehşet ve çaresizlik hisleri çıkabilir.
Deprem, sel ve yangın gibi doğal afetler, işkence, savaş ve tecavüz gibi insan kaynaklı travmalar, kazalar, ciddi ve ölümcül tıbbi durumlar ile hastalıklar, ya da beklenmedik ölümler gibi travmatik olaylar bireylerde ruhsal travmaya yol açabilir. Bu tür travmatik olayları yaşayan ya da onlardan etkilenen çoğu insan, geçici olarak şartlara ve çevrelerine uyum sağlamakta ve durumla başa çıkmakta zorluk çekebilirler.
Bireyler genellikle zaman içerisinde ve kendilerine yapılacak iyi bir bakımla, daha iyi hale gelirler. Ancak bu zorlanma belirtileri kötüleşirse, aylarca hatta yıllarca sürerse ve bireyin günlük işleyişine müdahale ederse, travma sonrası stres bozukluğu olabilir.
Travma sonrası stres bozukluğu semptomları ve belirtilerinin ortaya çıkmasının ardından bir an önce etkili tedavi almak, semptomları azaltmak ve işlevi iyileştirmek için oldukça büyük bir öneme sahiptir.
Stres insanlar için iş yapmada gerekli bir etkendir. Uygun miktarda stres, insanların hedef oluşturmalarında, belirledikleri hedefler doğrultusunda yönlenmede etkili olur. Stres düzeyinin düşük olması çalışanların harekete geçmesini engeller. Bu nedenle stresin hiç olmaması beklenmemeli. Strese karşı alabileceğiniz önlemler…
Gününüzü planlayın
Planlı olmak bizi iki şeyden korur; birincisi yapacağımız işleri kafamızda toparlayarak bizi önemli ölçüde rahatlatır, ikincisi ise yapılacak işlerden arda kalan zamanlarda bizim daha rahat dinlenmemize yardımcı olur. Ayrıca çalışma ve dinlenme zamanlarını bize hatırlatması yönünden de faydalı. Plansızlığın karşıtı, acelecilik, işlerin yetişmemesi durumunu da beraberinde getirir. Özellikle zaman baskısının daha çok hissedildiği bankacılık ve medya çalışanları için planlama hayati önem taşır. Planlama bizi belirsizlikten koruyarak amaçlarımızı gerçekleştirmemize yardımcı olur.
Fazla Sorumluluk Almayın
Çok fazla sorumluluk taşımak, stresi arttıran nedenlerin başında gelir. Diğer bir neden kendine güven duygusu. Kendine güveni olması kişinin stresle daha kolay baş etmesine katkı sağlar. Yapılacak işlerin çokluğu, dinlenecek zamanın olmaması da stresi artırır.
Sağlıklı İletişim Kurma Yollarını Öğrenin
Sağlıklı iletişim kurma ve destek alabilmek stresle mücadelede işimizi kolaylaştırır. Sağlıklı bir aile yaşamı, iyi bir evlilik ilişkisi kişinin hayatını rahatlatır. Türkiye’de bu konuda kadınların erkeklere oranla daha başarılı oldukları görülür. Kadınlar daha korumacı yetiştirildikleri için strese daha dayanıksız görülürken; sorunlarını çevreleri ile daha kolay paylaşır olmaları önemli avantajlar sağlar.
Hobilerle Rahatlayın
Hobilerin amacı kişiyi iş dışında bir oyun dünyasında rahatlatmak. Hobiler kişiyi rahatlatır. Hatta bazıları hobilerini iş haline bile dönüştürebilir. Hobi edinmekteki amaç yapılan işten keyif almak. Bu nedenle hobiyi mücadele haline getirmemek gerekir. Öyle ki bazı kişiler hobilerinde bile bir yarış haline girer, diğer kişiler ile sürekli rekabet eder, sonucunda da bir türlü gevşeyemez. Bazı babaların çocuklarıyla oyun oynarken bile hep kazanmaya çalıştıklarını görürüz.
Gevşemeyi Unutmayın
Uzun süre strese maruz kalan kişinin bedeni gergin hale gelir. Yani vücut ve beyin sürekli alarm durumunda olur. Bu durumda bedende bazı sorunlar, kas ve eklem ağrıları baş göstermeye başlar. Stres reaksiyonunda artan adrenalini azaltmak için, vücudu gevşetme egzersizleri faydalı. Gevşeme halinde vücut daha az enerji harcar ve dinlenme pozisyonuna gelir. Bu amaçla gevşeme egzersizlerinin fobilerin tedavisinde (özellikle uçuş fobisinin), sınav kaygısı ve stres yönetimi konularında kullanılır. Stresten kaçmak mümkün değil. Stres modern çağın bir gerçeği, kaçmak yerine çözüm yolları aramak faydalı.